Ο νέος νόμος επιφέρει σημαντικές τροποποιήσεις στην νομοθεσία κοινωνικής ασφάλισης (οι περισσότερες από τις οποίες αφορούν τους ελεύθερους επαγγελματίες/αυτοτελώς απασχολούμενους/αγρότες, και διευκρινίζονται περαιτέρω με την Εγκύκλιο 3/2020 του Ε.Φ.Κ.Α.), οι οποίες συνοψίζονται ως ακολούθως.
Θέματα εργατικού δυναμικού
- Το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών ορίζεται στο σταθερό ποσό των Ευρώ 6 500 έως 31/12/2022 με πρόβλεψη αναπροσαρμογής του από 1/1/2023.
- Η αμοιβή που λαμβάνουν διαχειριστές όλων των νομικών μορφών εταιρειών (πλην Ι.Κ.Ε.) υπάγεται πλέον στην ίδια ασφαλιστική μεταχείριση με τις αμοιβές μελών Διοικητικού Συμβουλίου Ανωνύμων Εταιρειών.
- Καθορίζεται η μέθοδος προσδιορισμού των ημερών ασφάλισης των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου βάσει των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλονται για τις αμοιβές που λαμβάνουν από την Ανώνυμη Εταιρεία.
- Από 1/6/2020, οι ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών μειώνονται κατά 0.90% σε περίπτωση πλήρους απασχόλησης (επιμεριζόμενο σε 0.48% και 0.42% για τις εργοδοτικές και εργατικές εισφορές αντίστοιχα).
- Από 1/1/2020 οι ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών/αυτοτελώς απασχολούμενων/αγροτών αποσυνδέονται από το μηνιαίο εισόδημα τους. Ειδικότερα, όσον αφορά τις εισφορές του κλάδου κύριας σύνταξης και υγείας, θεσπίζονται έξι ασφαλιστικές κατηγορίες, και μία που θεωρείται ειδική ασφαλιστική κατηγορία, και απευθύνεται σε νέους ασφαλισμένους κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της ασφάλισης τους. Επίσης, στον κλάδο εφάπαξ παροχών και επικουρικής ασφάλισης εισάγονται τρεις ασφαλιστικές κατηγορίες. Η κατάταξη σε μία από τις ασφαλιστικές κατηγορίες είναι υποχρεωτική, ενώ η επιλογή της κατηγορίας είναι ελεύθερη. Σε περίπτωση μη επιλογής ασφαλιστικής κατηγορίας, ο ασφαλισμένος κατατάσσεται υποχρεωτικά στην 1η ασφαλιστική κατηγορία (χαμηλότερη), ενώ προβλέπεται δυνατότητα αλλαγής ασφαλιστικής κατηγορίας (ανώτερης ή κατώτερης) ανά έτος. Η κατάταξη στον κλάδο Υγείας ακολουθεί υποχρεωτικά την κατηγορία του Κλάδου Σύνταξης. Ο νόμος προβλέπει μεταβατικές αναπροσαρμογές των εισφορών των ασφαλιστικών κατηγοριών.
- Από 1/1/2020 ο απαραίτητος χρόνος ασφάλισης για χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας μειώνεται στα 50 ένσημα για μισθωτούς και σε 2 μήνες για ελεύθερους επαγγελματίες κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ή το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου.
- Σε περίπτωση παράλληλης ασφάλισης (μισθωτής και μη μισθωτής δραστηριότητας), λαμβάνονται υπόψη τα ποσά εισφορών από την μισθωτή απασχόληση και καταβάλλεται, εφόσον προκύπτει, η διαφορά από την κατώτατη κατά περίπτωση εισφορά μη μισθωτής δραστηριότητας (1η ή 2η ανά περίπτωση, εκτός αν έχει επιλεγεί ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία).
Θέματα συνταξιούχων
- Οι ακαθάριστες κύριες και επικουρικές συντάξεις μειώνονται πλέον κατά 30% σε περίπτωση εργασίας ή δραστηριότητας του συνταξιούχου που υπάγεται στην ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α. Συγκεκριμένες κατηγορίες συνταξιούχων εξαιρούνται από την ως άνω μείωση.
Ψηφιακός Μετασχηματισμός του Ε.Φ.Κ.Α.
- Η εγγραφή άμεσα ή έμμεσα ασφαλισμένου καθώς και η μεταβολή ατομικών στοιχείων γίνεται ηλεκτρονικά με την υποβολή ηλεκτρονικής αίτησης στον διαδικτυακό τόπο του e-Ε.Φ.Κ.Α.
- Όλες οι βεβαιώσεις και πιστοποιητικά του Ε.Φ.Κ.Α. θα εκδίδονται ηλεκτρονικά. Η διαδικασία απονομής σύνταξης ψηφιοποιείται με σκοπό την επιτάχυνση της απονομής των συντάξεων (ενδεικτικά, τα δεδομένα και ατομικά στοιχεία που αφορούν την θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος συγκεντρώνονται στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΑΤΛΑΣ», οι αιτήσεις απονομής σύνταξης υποβάλλονται υποχρεωτικά μόνο με ηλεκτρονικό τρόπο κλπ.). Αναμένονται Υπουργικές Αποφάσεις που θα ρυθμίσουν τα ειδικότερα θέματα εφαρμογής των διατάξεων αυτών.
- Από 1/7/2020, οι Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις θα υποβάλλονται μόνο ηλεκτρονικά.
Σχόλια για τον νέο νόμο
- Ο νέος ασφαλιστικός νόμος φαίνεται πως επιλύει αρκετά από τα προβλήματα του παρελθόντος (π.χ. αδυναμία προσδιορισμού ημερών ασφάλισης μελών Διοικητικού Συμβουλίου, προσθήκη εισφορών στην βάση υπολογισμού των οφειλόμενων εισφορών) και οδηγεί σε ένα πιο φιλικό και ευέλικτο προς τον ασφαλισμένο περιβάλλον (π.χ. η δυνατότητα των ελεύθερων επαγγελματιών/αυτοαπασχολούμενων να επιλέξουν ασφαλιστική κατηγορία τους δίνει την ευκαιρία να διαμορφώσουν τις ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις ανάλογα με τις οικονομικές τους δυνατότητες). Ωστόσο, οι ελάχιστες ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών/αυτοαπασχολούμενων αυξάνονται.
- Η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του Ε.Φ.Κ.Α., πάγιο αίτημα τα τελευταία έτη, αναμένεται να επιταχύνει τις διαδικασίες.