Mε το παρόν συνοψίζουμε τα σχετικά με τις εργασιακές σχέσεις μέτρα των δύο τελευταίων ΠΝΠ (ΦΕΚ Α’ 64/14.3.2020 και ΦΕΚ Α’ 68/20.3.2020). Τα μέτρα αφορούν επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη με εντολή δημόσιας αρχής, επιχειρήσεις που βάσει του Κωδικού Άσκησης Δραστηριότητας τους (ΚΑΔ) εμπίπτουν στις πληττόμενες από τον COVID-19, αλλά και επιχειρήσεις που συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά.
Επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη με εντολή δημόσιας αρχής
Tα μέτρα στήριξης εργαζόμενων σε επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας είναι τα ακόλουθα:
- Από τη 18η Μαρτίου 2020 και για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν τα έκτακτα μέτρα, απαγορεύονται απολύσεις, ενώ τυχόν απολύσεις κατά παράβαση της σχετικής απαγόρευσης είναι άκυρες.
- Οι εργαζόμενοι δικαιούνται αποζημίωσης ειδικού σκοπού ύψους Ευρώ 800 καταβλητέας από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η αποζημίωση ειδικού σκοπού είναι ακατάσχετη, αφορολόγητη και δεν υπόκειται σε συμψηφισμό. - Πλήρης ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων από τον κρατικό προϋπολογισμό, υπολογιζόμενη στον ονομαστικό τους μισθό.
Από τον ειδικό μηχανισμό στήριξης εξαιρούνται συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων (π.χ. οι εργαζόμενοι εξ αποστάσεως ή οι εργαζόμενοι, των οποίων η σχέση εξαρτημένης εργασίας δεν αναστέλλεται λόγω της απαγόρευσης λειτουργίας των επιχειρήσεων).
Προβλέπονται ειδικότερες υποχρεώσεις του εργοδότη για τη λήψη από τους εργαζομένους της αποζημίωσης ειδικού σκοπού (υποβολή Υπεύθυνης Δήλωσης στο ΕΡΓΑΝΗ για τους δικαιούχους εργαζόμενους και γνωστοποίηση της υποβολής και του αριθμού πρωτοκόλλου αυτής –εγγράφως ή ηλεκτρονικά – αυθημερόν στον εργαζόμενο). Μη υποβολή της ως άνω Υπεύθυνης Δήλωσης συνεπάγεται αποκλεισμό του εργοδότη από τα ευνοϊκά μέτρα (αναστολή ή τμηματική καταβολή οφειλών, για ασφαλιστικές και φορολογικές υποχρεώσεις).
Οι εργαζόμενοι με τη σειρά τους υποβάλλουν ατομικά υπεύθυνη δήλωση σε ηλεκτρονική πλατφόρμα του Υπουργείου Εργασίας με συγκεκριμένα στοιχεία (π.χ. τα προσωπικά τους στοιχεία, τα στοιχεία του προσωπικού τους τραπεζικού λογαριασμού κλπ.).
Πληττόμενες βάσει Κωδικού Άσκησης Δραστηριότητας (ΚΑΔ) επιχειρήσεις
Μέχρι ένα μήνα από τη δημοσίευση της από 20 Μαρτίου 2020 ΠΝΠ και με δυνατότητα παράτασης βάσει Υπουργικής Απόφασης, οι επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας μπορούν να αναστείλουν τις συμβάσεις εργασίας του συνόλου ή τμήματος των εργαζομένων τους.
Οι επιχειρήσεις που κάνουν χρήση της ανωτέρω δυνατότητας:
- Κατά τον χρόνο της αναστολής, δεν μπορούν να προβούν σε απολύσεις και τυχόν απολύσεις κατά παράβαση της σχετικής απαγόρευσης είναι άκυρες.
- Μετά τη λήξη του χρόνου αναστολής, υποχρεούνται να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό εργαζομένων για χρονικό διάστημα ίσο με εκείνο της αναστολής.
Οι εργαζόμενοι αυτών των επιχειρήσεων δικαιούνται την αποζημίωση ειδικού σκοπού και οι ανωτέρω αναφερόμενες υποχρεώσεις εργοδότη και εργαζομένου προς λήψη της αποζημίωσης ισχύουν και στην περίπτωση αυτή.
Λοιπές επιχειρήσεις
Δικαιούχοι της αποζημίωσης ειδικού σκοπού είναι οι εργαζόμενοι των οποίων η σύμβαση εργασίας λύθηκε κατά το διάστημα από 1 Μαρτίου 2020 έως 20 Μαρτίου 2020 (είτε με απόλυση είτε με παραίτηση). Οι ανωτέρω αναφερόμενες υποχρεώσεις εργοδότη και εργαζομένου ισχύουν και στην περίπτωση αυτή.
Λοιπές ρυθμίσεις εργασιακών σχέσεων
- Εργοδότες των οποίων η δραστηριότητα πλήττεται σημαντικά ή τελούν υπό απαγόρευση της δραστηριότητάς τους μπορούν να μεταφέρουν προσωπικό μεταξύ των επιχειρήσεων του ίδιου Ομίλου, κατόπιν μεταξύ τους συμφωνίας και με την προϋπόθεση διατήρησης συνολικά του ίδιου αριθμού εργαζομένων που απασχολούνταν πριν την μεταφορά. Οι ειδικότερες λεπτομέρειες εφαρμογής της διάταξης αυτής αναμένεται να οριστούν με Υπουργικές Αποφάσεις.
- Για διάστημα έως έξι μηνών που αρχίζει την 20η Μαρτίου 2020, οι εργοδότες μπορούν να ορίζουν προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας της επιχείρησής τους ως εξής:
- Κάθε εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται κατ’ ελάχιστο 2 εβδομάδες σε μηνιαία βάση, συνεχόμενα ή διακεκομμένα και
- Ο παραπάνω τρόπος οργάνωσης της εργασίας γίνεται σε εβδομαδιαία βάση και εντάσσεται σε αυτόν τουλάχιστον το 50% του προσωπικού της επιχείρησης.
- Για τη χορήγηση της άδειας ειδικού σκοπού της από 11 Μαρτίου 2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου σε γονείς, οι οποίοι εργάζονται σε εταιρείες ή επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας και ύδρευσης και οφείλουν να ενεργούν για την απρόσκοπτη τροφοδοσία της χώρας σε ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο, υγρά καύσιμα και παροχή ύδατος, σε επιχειρήσεις/εργοδότες που έχουν ως αντικείμενο την παραγωγή, μεταφορά και εφοδιασμό τροφίμων, καυσίμων, φαρμάκων και παραϊατρικού υλικού προς καταστήματα/επιχειρήσεις πώλησης σχετικών ειδών, απαιτείται αιτιολογημένη απόφαση της διοίκησης της επιχείρησης ανάλογα με τη θέση και τα καθήκοντα των αιτούντων εργαζομένων.
- Επιχειρήσεις-εργοδότες που έχουν εξαντλήσει τα ανώτατα όρια υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων τους, μπορούν να τους απασχολήσουν υπερωριακά χωρίς έγκριση του Υπουργού Εργασίας κατόπιν γνωμοδότησης του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας υπό προϋποθέσεις.
Προβλέπεται η δυνατότητα έκτακτης και προσωρινής παρέκκλισης από την απαγόρευση λειτουργίας τις Κυριακές και αργίες για συγκεκριμένες επιχειρήσεις υπό προϋποθέσεις.
Oι δύο ως άνω δυνατότητες ισχύουν για χρονικό διάστημα έως έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος της από 14 Μαρτίου 2020 ΠΝΠ.
Άλλα Σχόλια
- Αναφορικά με το Επίδομα Πάσχα, αναμένεται νέα ΠΝΠ που θα παρέχει στις επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη βάσει κρατικής εντολής καις τις πληττόμενες επιχειρήσεις τη δυνατότητα εξόφλησής του έως το καλοκαίρι.
- Το Υπουργείο Εργασίας έχει εκδώσει με τη συνδρομή του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ) ένα πολύ χρήσιμο οδηγό – εργαλείο για τους Εργοδότες και τους εργαζομένους (Κατευθυντήριες Οδηγίες/μέτρα πρόληψης κατά του COVID-19 σε εργασιακούς χώρους).
Μεταξύ άλλων, στον ανωτέρω οδηγό, ο οποίος τονίζει το θέμα της αποκλειστικής ευθύνης του εργοδότη για την εξασφάλιση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων του, αναφέρεται και η αναγκαιότητα υποστήριξης των εργοδοτών από τον Τεχνικό Ασφαλείας και τον Ιατρό Εργασίας. Η συνδρομή των τελευταίων περιλαμβάνει και την κατάρτιση γραπτής εκτίμησης των υφιστάμενων κατά την εργασία κινδύνων, που θα αποτελεί για τον εργοδότη εργαλείο αναφοράς και λογοδοσίας. - Tα μέτρα προστασίας της υγείας των εργαζομένων αλλά και των συνεργατών και πελατών του κάθε εργοδότη θα πρέπει όμως να λαμβάνουν υπόψη και τους κανόνες προστασίας των προσωπικών δεδομένων, και ειδικότερα τις οδηγίες που έχουν εκδώσει η ελληνική ΑΠΔΠΧ και οι άλλοι επιστημονικοί φορείς και αρχές.
- Η συνέχιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων και να τις οδηγήσει, ακόμα και αυτές οι οποίες συνεχίζουν κανονικά τη λειτουργία τους, να εξετάσουν εναλλακτικά σενάρια απασχόλησης των εργαζομένων τους (π.χ. μερική απασχόληση, εκ περιτροπής εργασία). Τα σενάρια αυτά θα πρέπει ωστόσο να εξεταστούν σε όλες τις παραμέτρους τους πριν ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις.